Gesterkt door de aangereikte wijsheden voor 1963 beperk ik me voor 1964 tot drie eenduidige onderwerpen: het leeglopen van huize Balthasar, ons derde B&M-verkeringsjaar, en mijn echt met meisje M.

Ach, eigenlijk is dit allemaal natuurlijk één samenhangend onderwerp dat culmineert in een van de belangrijkste vragen in mijn leven, ons leven. En waarop wij op 14 én 15 december ‘ja’ als antwoord geven. 

Buiten dit levenslustig ene onderwerp is er ook nog ruimte om even stil te staan bij wat er dit jaar allemaal níet aan bod kan komen. Want god ja, het zijn wel de jaren zestig hè, met de tv als onsluitbaar venster op de wereld. De mens (hoe breed wil je het hebben?) breekt letterlijk en figuurlijk uit zijn eigen vierkante meter, en kijkt steeds verder en preciezer bij zichzelf vandaan. Even dreigt het particuliere zelfs volledig onder te sneeuwen onder het globale als in 1964 de Beatlemania losbreekt!

Want je wilt het misschien wel (geen aandacht besteden aan de Beatles), maar dat lukt gewoon niet: als meisje M. en ik ’s zaterdags hand in hand van het station komen en Café De Stip op de hoek van de Lepelstraat passeren, worden we door het hele terras getrakteerd op de luid gezongen hit I want to hold your hand. Echt, de Beatles zijn, behalve in de veilinghallen van Blokker en op de Amsterdamse grachten, ook in Den Bosch, Schijndel en Venhorst alomtegenwoordig. In een ongehoord hoog tempo leveren ze de ene na de andere nummer 1-hit af: Love, love me do / A hard day’s night / All my loving / Can’ t buy me love. – Elke ‘song’ gaat erin als Gods woord in de ouderling toen die twee het in Nederland nog voor het zeggen hadden. Want: She loves you, yeah, yeah, yeah.

In zo’n sfeer is het leuk inkopen doen. Want naast het werk, de studie en de verkering zijn we ook bezig met ‘ons trouwen’. Niet dat we veel geld hebben, maar de flat die de invloed van Malmberg ons in het vooruitzicht stelt, willen we toch een beetje ‘eigen’ inrichten. Mijn vader maakt tegen materiaalkosten een pracht van een modern dressoir (ons eerste eigen ontwerp), een eettafel, en een kooktafeltje voor een tweepits gasstel. Stoelen en servies scoren we bij de Hema, gordijnen en vloerbedekking kunnen we met familiekorting aanschaffen bij mijn zwager D. Het kleinere spul (strijkijzer, handdoeken, pannetjes) berg ik zolang op in de muurkast op mijn slaap/studeerkamertje thuis. Het nestje begint vorm te krijgen.

Hoe een trouwdag zo’n beetje verloopt kunnen we dit jaar diverse keren ervaren. Want 1964 is een soort afscheidsjaar voor mijn ouders. Maar liefst vier van de resterende zes kinderen gaan trouwen en beginnen voor zichzelf. In december zijn alleen de jongste N. en zorgenkind M. nog thuis. Bij elk volgend huwelijk laat mijn moeder een extra traan ‘omdat het huis zo leeg wordt’. Mijn vader heeft zijn timmerzaak om gezondheidsredenen opgegeven, dus ook dat vertier is al verdwenen. Mijn moeder is, ook wel een beetje uit jaloezie,  toe aan een ander bestaan, een ander huis, een andere omgeving. Mijn vader hobbelt zo’n beetje met alles mee ‘als we het maar kunnen betalen’.

En gelukkig bestaat er sinds kort, met dank aan Drees en het economisch tij, de AOW. Want pensioen of spaargeld is er natuurlijk niet, en een eigen huis al helemaal niet. Het is sinds die jaren haast niet meer voor te stellen, maar mijn ouders gaan leven van een basisuitkering en ze zijn er de koning te rijk mee. – En voor de zorg van M. hebben ze nog voor enkele jaren energie en een kleine financiële aanvulling.

Door al deze veranderingen vliegt het jaar voorbij, en nadert het belastingvoordelige december. De nieuwe flat aan de Oosterplas is bijna gereed, directeur Cuppen van Malmberg ziet tijdig in dat ik van mijn salaris die flat van z’n langzalzeleven niet kan betalen en besluit tot een forse loonsverhoging. Meisje M. zegt haar baan in Haarlem op, en gaat voor even weer bij haar ouders inwonen onder inschikken van beide kanten.

Zoals in die tijd en in onze kringen gebruikelijk is trouwen wij eerst voor de wet, en de dag erna voor de kerk. Het feest (uiteraard op de dag van het kerkelijk huwelijk) vindt bij M. thuis plaats: receptie, diner, feestavond, allemaal in een doorsneewoning met de ruimte tussen kamer en keuken als toneelvloer.

Behalve onze grote families zijn ook onze vrienden er bijna allemaal, en van begin tot eind. Mijn moeder zingt nog eens van de bedelares, er is hoogstaand cabaret van mijn lievelingsbroers/zusters, en in onze flat is het uiteraard een zootje als we midden in de nacht per taxi afgeleverd worden. Dit laatste geintje kan ons geen barst schelen, eindelijk alleen, eindelijk op onszelf, eindelijk eigen baas, en eindelijk samen slapen in ons eigen bed.

In een jaar zo volgeladen – ik doe ook nog ‘even’ examen M.O.-A (met minder goed gevolg), bij Borzo koop ik een financieel omstreden Marini (roodkleurig paard met 3 poten) voor M’s verjaardag, leer de Chinese loempia nader kennen bij Kota Radja, ben geregeld bij M. in Haarlem (mevrouw Zwaan aan de Duinoordstraat), bouw gestaaglijk aan mijn redactionele carrière in de schaduw van Piet Hagers, lees de onverbiddelijke bestseller ‘Ik Jan Cremer’, leef mee met Sartre als die de nobelprijs voor literatuur weigert, en treur om het fameuze radio-orkest De Ramblers o.l.v. Theo Udenmasman wanneer de Vara daar de stekker uit trekt – is het logisch dat het wereldnieuws er bekaaid van afkomt.

Geen tekst derhalve over Nelson Mandela (1918-2013), de leider van het A(frikaans) N(ationaal) C(ongres) in Zuid-Afrika, die tot levenslange opsluiting op Robbeneiland veroordeeld wordt, en dat 27 jaar zal volhouden. – [ In 2013 verscheen er een goed gedocumenteerde film over deze unieke wereldleider: Long walk to freedom. Een film die ons niet onberoerd liet. Voor een mooie trailer, zie hier. ]

Geen ruimte ook voor Lyndon Johnson (1908-1973), (her)-kozen tot president van de USA, maar op 2 augustus 1964 ook nauw betrokken bij het zogenaamde Tonkin-incident waardoor de VS grootscheeps in de Vietnamese oorlog verzeilen. Die oorlog met Noord-Vietnam verdeelt de Amerikaanse bevolking tot op het bot, en is een trauma dat tot op de dag van vandaag doorwerkt. – [ Voor een goede samenvatting, en een heldere link met het Tonkin-incident, zie hier. ]

En ook de Russische geschiedenis zal het dit jaar zonder uitvoerige aandacht in de Balthasarsblog moeten stellen als via een onbloedige revolutie partijleider Nikita Chroestsjov vervangen wordt door Leonid Breznjev (1906-1982). Deze hardliner zal menige nationale opstand met tanks en harde hand vermorzelen en wordt in 1968 de ploertendoder van de Praagse Lente. – [ Binnenkort moet ik het toch eens hebben over Poetin, ook zo’n man die je eigenlijk nooit uit het oog mag verliezen. ]

Wie ik in al die jaren zeker niet uit het oog verlies, is de dichter Jan Hanlo (1912-1969). Iedereen kent natuurlijk ‘de mus’ (tjielptjielptjielp) en ‘oote oote boe’. Iets minder bekend, maar zeker niet minder experimenteel en omstreden, is ‘Jossie’. Sinds meisje M. en ik in onze verkeringstijd verslingerd raken aan ‘Goed lijf Jossie. Goed zicht. Goed ziel denk.’, zijn Hanlo en Jossie onverbrekelijk verbonden met onze eigen lijfs- en zielsverbondenheid. – Het gedicht verlangt veelvuldige lezing voor het zijn geheimen prijs geeft. Maar dan heb je ook wat: een testament voor het leven.

JOSSIE

Jossie lief Jossie. Klein Jossie. Goed Jossie.
Goed lijf Jossie. Goed zicht. Goed ziel, denk.
Weet niet goed ziel Jossie. Ken niet goed ziel Jossie.
Ziel Jossie. Goed Jossie ís goed ziel Jossie misschien.
Weet niet goed ziel Jossie. Ken niet.
Oud Jossie. Weet niet oud Jossie. Ken niet oud Jossie.
Ken niet oud ziel Jossie.
Oud ziel Jossie. Jong ziel Jossie. Eén ziel Jossie.
Of ziel ánders wordt Jossie? Ziel wórdt Jossie?
Ik ziel ik. Ik ziel jong ziel Jossie.
Ik ziel ik? Ik ziel jong ziel. Ik ziel oud ziel.
Ik ziel weet niet oud ziel ik.

Ik ziel oud ziel weet niet oud ziel Jossie.
Weet niet ik ziel Jossie.
Ik ziel jong ziel. Ik ziel niet gek ziel.
Ik ziel soms ziel gek ziel. Grap ziel.
Weet niet grap ziel. Weet niet soms ziel.
Weet niet soms ziel grap ziel.
Weet niet. Soms ziel grap ziel.
Papier ziel.