Jaja, het waren tijden om Vrij Nederland te lezen, groot formaat opinieweekblad van linkse signatuur, groot formaat stukken van wezenlijk belang, hoge oplage ook: 115.000 in 1977.

De redacteuren van Vrij Nederland ‘kende’ je als je spraakmakende vrienden: Rinus Ferdinandusse (hoofdredacteur en schrijver van boeken als ‘Naakt over de schutting’ en ‘Zij droeg die nacht een paars korset’), Douwe Trant (zalige zeurpiet), Joop van Tijn (zo ongeveer het vleesgeworden VN-sentiment), YRRHA (Harry Lammertink, briljant cartoonist), Lex Dura (die alles van de ‘harde’ wet wist), Renate Rubinstein (voor het diepere inzicht en de broodnodige polemiek), Bibeb (excentriek interviewster die het bad tijdens haar werk niet schuwde). Nieuwe journalistiek was het, geschoeid op de leest van de destijds veelgeprezen New Journalism van de Amerikaan Tom Wolfe c.s., pittige humor, kraakheldere strips (Jaap Vegter) en tekeningen (denk in elk geval even aan de betreurde Peter Vos!), en vergeet ook de ‘kleurenbijlage’ niet met de ‘grote’ reportages; en dan nog de jaarlijkse Detective- en thriller-gids natuurlijk. Vrij Nederland kon je niet missen, geen week. En dat deden wij dan ook niet, wij waren geabonneerd.

De vaderlandse politiek was terzelfder tijd (het Kabinet Den Uyl!) hot en aantrekkelijk, het socialisme zat in de lift, het zaterdagse Vara-radioprogramma In de rooie haan (om 12 uur sharp) speelde daar 100 % op in; het was het ideale stamcafé met waaghalzerige presentatoren als Felix Meurders en Paul Witteman, zangeres Nelleke Burg van het Rooie-Haan-lied (tekst: Jack Gadellaa), Herman Finkers voor de pittig uitgesproken humor, en Koos Zwart met zijn ‘beursberichten’ over de prijzen van softdrugs.
Vóór de Rooie Haan waren wij trouwens al flink opgewarmd met ZI, Het Zaterdag Informatieprogramma van de Vara-radio met de indringend-maatschappelijk betrokken reportages van Wim Kayser en Toni Boumans, onderzoeksjournalistiek van de bovenste plank: letterlijk de hele zaterdag was vervuld van de linkse krachtpatsersretorica-voor-eigen-parochie. En het was heerlijk. (Mede ook omdat Toni Boumans een fijne oud-collega en een goede kennis van ons was.)

In dit licht bezien was het natuurlijk voor de hand liggend dat Joop den Uyl na de val van zijn kabinet (in maart 1977) de landelijke verkiezingen die daarop volgden met glans en tien zetels winst afsloot. De slogan op de PvdA-affiches was niet voor niets: ‘Kies de minister-president’, mét foto van Den Uyl.
De daarop volgende formatiebesprekingen waren overigens een aaneenschakeling van explosieve rampen en rampjes, want met die Van Agt van het CDA wist Den Uyl echt geen kersen te eten, en intern was er een hoop gedonder met het PvdA-congres dat zich overal mee meende te moeten bemoeien, tot en met de keuze van de CDA-ministers aan toe.

Tot vier keer toe moest Den Uyl zijn opdracht aan de koningin teruggeven, en het slot van het liedje in november 1977 was dat Dries van Agt en de VVD-snotneus Hans Wiegel in een vloek en een zucht een CDA-VVD-kabinet in elkaar flansten. (Die ‘snotneus’ heb ik trouwens niet van mezelf, hij is van Opland (Rob Woud), die geweldige politieke tekenaar van deVolkskrant en De Groene Amsterdammer, die Wiegel nooit ofte nimmer zonder snottebel afgebeeld heeft.) – Het was kortom smullen voor de politiek geïnteresseerde landgenoot.

Ook in de plaatselijke politiek deinde de PvdA mee op de successen van Den Uyl. Vooral de wethouders Lensen en Van Beers spraken in de Bossche politiek tot de verbeelding. Dat kwam mijn alderliefste goed van pas toen ze actief lid werd van de plaatselijke afdeling van de ENWB (de voorloper van de Fietsersbond, met de absoluut provocatief bedoelde naam ‘Eerste Enige Echte Nederlandse Wielrijders Bond’). In zijn toentertijd belangwekkende VCP (Verkeers Circulatie Plan) voor de stad ‘s-Hertogenbosch gaf Lensen de fietser en de voetganger zo’n beetje voor het eerst een stem. Via de ENWB (en later ook via de Actiegroep ‘Stop de Kindermoord’) hadden die twee groepen eindelijk ook toegang tot het stadhuis. – Ja mensen, het waren bevlogen tijden, er gebeurde nog eens wat!

Dat bleek ook uit het programma en de voorstellingen van de Internationale Nieuwe Scene, een Vlaamse maatschappelijk geëngageerde theatergroep die bestaan heeft van 1973-1997. Ze speelden o.a. werken en adaptaties van de Italiaanse toneelschrijver en Nobelprijswinnaar Dario Fo (‘Mistero Buffo’!), met meesterlijke bewerkingen van Wannes van de Velde, en superspel van mensen als Jan Decleir, Fred van Kuyk, Charles Cornette en Hilde Uitterlinden.
Ik kan niet meer exact reconstrueren of het 1977 was (misschien was het wel 1978…) toen wij voor het eerst een avond met de INS in het Casino beleefden. Ze speelden scènes en liederen uit hun voorstellingen ‘Mistero Buffo’ en ‘De Herkuls’. Nooit van mijn leven werd ik zo blijmakend geïmponeerd, zo totaal gegrepen door tekst, muziek en maatschappelijk betrokken spel. Niet alleen de zaal, maar ook ikzelf zinderde van enthousiasme en ontroering, aan het (mee)klappen en applaudisseren kwam maar geen einde, daar stonden geen toneelspelers, daar stonden échte mensen  hun eigen opvattingen vorm te geven. Zo’n bewering schreeuwt natuurlijk om bewijs, zie dus het filmpje hieronder, het eerste van vier You Tube filmpjes waarin ‘Mistero Buffo’ samengevat wordt (1/4).

De INS-cd’s in onze kast zijn grijs gedraaid ook al kun je dat van cd’s misschien niet zeggen. Ernaast staat de boekuitgave ‘Liederen & ballades’ (Uit Mistero Buffo, Putsch, Ballade voor grote en kleine poppen, Al lijkt het een fabel, Harlekijn noch knecht noch meester – 1973-1976) van het ‘Kollektief Internationale Nieuwe Scene’, met knetterende voorwoorden van Jan Decleir en Wannes van de Velde: ‘Van de hier opgeschreven strijd- en verzetsliederen kan iedereen direkt gebruik maken en ze zouden daarom ook een zo breed mogelijk publiek moeten bereiken.’
Uit dit liedboek neem ik hier de tekst  ‘Al zijn we zwakke vrouwen’ over. Het is een Italiaans volkslied in de bewerking van Wannes van de Velde. Op filmpje 2/4 (aan het slot van bovenstaand 1/4-filmpje te kiezen) kunt u het ook zien en horen.

AL ZIJN WE ZWAKKE VROUWEN

Al zijn we zwakke vrouwen, geen dwang
kan ons vermoeien
voor ’t heil van onze zonen
zal ’t vrouwenfront nu groeien.
O lio lio la onze rangen groeien aan
en de ware socialisten willen een vrij bestaan.
Maar de vrijheid zal niet komen zolang we
blijven dromen
de ratten en de bazen
die nemen we te grazen.
Al zijn we zwakke vrouwen, geen dwang
kan ons vermoeien
we hebben lange lange tongen
we hebben felle felle kleppen, die weten zich te kreppen.
En gij nette meneren ’t getij zou kunnen keren
laat uw pretentie varen
laat ons de poen beheren.
O lio lio la onze rangen groeien aan
en de loontrekkende klasse wil de lonen omhoog zien gaan.